Rozdział II
Sen Nabuchodonozora o posągu
2
1 W drugim
roku swego panowania Nabuchodonozor1 miał sny;
ducha jego ogarnął niepokój i nie mógł spać.
2 Rozkazał
więc przywołać wykładaczy snów, wróżbitów,
czarnoksiężników i Chaldejczyków2, by
powiedzieli królowi, jakie miał sny; ci zaś przyszli i
stanęli przed królem.
3 Król powiedział do nich: «Miałem
sen i ducha mojego ogarnął niepokój; chciałem ten sen
zrozumieć». 4 Odrzekli
zaś Chaldejczycy3: «Królu, żyj wiecznie!
Opowiedz sługom swoim sen, a podamy ci jego znaczenie».
5 Odpowiedział król
Chaldejczykom: «Wiedzcie o moim postanowieniu: jeśli nie
wyjawicie mi snu i jego znaczenia, zostaniecie rozerwani
na kawałki, a wasze domy zostaną obrócone w gruzy.
6 Jeżeli
zaś wyjawicie mi sen i jego znaczenie, otrzymacie ode
mnie dary i nagrody oraz wielkie zaszczyty. Toteż
powiedzcie mi sen i jego znaczenie!»
7 Odpowiedzieli powtórnie: «Niech
król opowie sen swoim sługom, my zaś oznajmimy mu jego
znaczenie». 8 Król
zaś odrzekł: «Teraz rozumiem dobrze, że chcecie zyskać
na czasie, ponieważ wiecie o niezmiennym moim
postanowieniu, 9 mianowicie,
że jeśli nie wyjawicie mi snu, jeden może was tylko
spotkać wyrok - i że zmówiliście się opowiadać wobec
mnie kłamstwo i oszustwo, dopóki się czasy nie zmienią.
Dlatego oznajmijcie mi sen, bym się przekonał, iż
możecie wyjawić mi jego znaczenie».
10 Chaldejczycy zaś
odpowiedzieli królowi: «Nie ma nikogo na ziemi, kto by
mógł oznajmić to, czego domaga się król. Dlatego żaden z
królów, choćby wielkich i potężnych, nie wymaga podobnej
rzeczy od wykładacza snów, wróżbity lub Chaldejczyka.
11 Pytanie,
jakie król stawia, jest trudne, i nikt nie potrafi na
nie odpowiedzieć królowi z wyjątkiem bogów, którzy nie
przebywają między ludźmi».
12 Wtedy ogarnął króla
wielki gniew i oburzenie i rozkazał zabić wszystkich
mędrców babilońskich.
Wystąpienie Daniela
13 Gdy wyszedł rozkaz, by wytracić mędrców, miał także ponieść śmierć Daniel ze swymi towarzyszami4. 14 Daniel zwrócił się więc z pełną rozwagi przezornością do Arioka, dowódcy gwardii królewskiej, który udał się, by wytracić mędrców babilońskich. 15 Powiedział do Arioka, królewskiego dowódcy: «Dlaczego rozkaz królewski jest aż tak surowy?» Ariok przedstawił Danielowi sprawę. 16 Daniel udał się do króla prosząc, by mu dał czas na oznajmienie znaczenia [snu]. 17 Następnie udał się Daniel do domu i opowiedział sprawę swym towarzyszom: Chananiaszowi, Miszaelowi i Azariaszowi, 18 aby uprosili miłosierdzie u Boga Nieba co do tej tajemniczej sprawy, żeby Daniel ze swymi towarzyszami nie uległ zagładzie wraz z pozostałymi mędrcami babilońskimi. 19 Wtedy Daniel otrzymał objawienie tajemnicy w nocnym widzeniu. Wielbił więc Boga Nieba.
20 Daniel mówił tymi słowami:
«Niech będzie błogosławione imię Boga
przez wszystkie wieki wieków!
Bo mądrość i moc
są Jego przymiotem.
21 On to zmienia okresy i czasy,
usuwa królów i ustanawia królów5,
udziela mędrcom mądrości,
a wiedzy rozumnym.
22 On odsłania to, co niezgłębione i ukryte,
i zna to, co spowite w ciemność,
a światłość mieszka u Niego.
23 Ciebie, Boże moich przodków,
uwielbiam i sławię.
Bo udzieliłeś mi mądrości i mocy,
wyjawiłeś mi to, o co Cię błagaliśmy,
sprawę królewską nam oznajmiłeś».
Daniel wykłada sen
24 Następnie Daniel udał się do Arioka, któremu król wydał polecenie, by pozabijał mędrców babilońskich, i tak powiedział do niego: «Nie zabijaj mędrców babilońskich! Wprowadź mnie przed króla, a podam królowi znaczenie [snu]». 25 Ariok zaprowadził szybko Daniela do króla i tak powiedział do niego: «Znalazłem męża spośród uprowadzonych z Judy, który oznajmi królowi znaczenie [snu]». 26 Król zwrócił się i powiedział do Daniela, który nosił imię Belteszassar: «Czy możesz rzeczywiście wyjawić mi sen, jaki widziałem, i jego znaczenie?» 27 Daniel odpowiedział wobec króla: «Tajemnicy, o którą król pyta, nie zdołają wyjawić ani mędrcy, ani wykładacze snów, ani wróżbici, ani astrologowie. 28 Jest jednak Bóg w niebie, który odsłania tajemnice, i On oznajmia królowi Nabuchodonozorowi, co nastąpi przy końcu dni6. Twój sen i widzenia, jakie miałeś na swym łożu, są następujące: 29 Ciebie, królu, na twym łożu ogarnęły myśli, o tym, co ma później nastąpić. Ten zaś, który odsłania tajemnice, wyjawił tobie, co się stanie. 30 Co do mnie zaś, tajemnica ta stała mi się wiadoma nie dlatego, jakobym był mędrszy od wszystkich ludzi, lecz aby udzielić wyjaśnienia królowi, a ty, byś rozumiał myśli swego serca.
31 Ty, królu, patrzyłeś: Oto posąg bardzo wielki, o nadzwyczajnym blasku stał przed tobą, a widok jego był straszny. 32 Głowa tego posągu była z czystego złota, pierś jego i ramiona ze srebra, brzuch i biodra z miedzi, 33 golenie z żelaza, stopy zaś jego częściowo z żelaza, częściowo z gliny. 34 Patrzyłeś, a oto odłączył się kamień7, mimo że nie dotknęła go ręka ludzka, i ugodził posąg w jego stopy z żelaza i gliny, i połamał je. 35 Wtedy natychmiast uległy skruszeniu żelazo i glina, miedź, srebro i złoto - i stały się jak plewy na klepisku w lecie; uniósł je wiatr, tak że nawet ślad nie pozostał po nich. Kamień zaś, który uderzył posąg, rozrósł się w wielką górę8 i napełnił całą ziemię. 36 Taki jest sen, a jego znaczenie przedstawimy królowi. 37 Ty, królu, królu królów, któremu Bóg Nieba oddał panowanie, siłę, moc i chwałę, 38 w którego ręce oddał w całym zamieszkałym świecie ludzi, zwierzęta polne i ptaki powietrzne i którego uczynił władcą nad nimi wszystkimi - ty jesteś głową ze złota. 39 Po tobie jednak powstanie inne królestwo, mniejsze niż twoje, i nastąpi trzecie królestwo miedziane, które będzie panowało nad całą ziemią9. 40 Czwarte zaś królestwo będzie trwałe jak żelazo. Tak jak żelazo wszystko kruszy i rozrywa, skruszy ono i zetrze wszystko razem10. 41 To, że widziałeś stopy i palce częściowo z gliny, częściowo zaś z żelaza, [oznacza, że] królestwo ulegnie podziałowi; będzie miało coś z trwałości żelaza. To zaś, że widziałeś żelazo zmieszane z mulistą gliną, 42 a palce u nóg częściowo z żelaza, częściowo zaś z gliny [oznacza, że] królestwo będzie częściowo trwałe, częściowo zaś kruche. 43 To, że widziałeś żelazo zmieszane z mulistą gliną [oznacza, że] zmieszają się oni11 przez ludzkie nasienie, ale nie będą się odznaczać spoistością, podobnie jak żelazo nie da pomieszać się z gliną.
44 W czasach tych królów Bóg Nieba wzbudzi królestwo, które nigdy nie ulegnie zniszczeniu. Jego władza nie przejdzie na żaden inny naród. Zetrze i zniweczy ono wszystkie te królestwa, samo zaś będzie trwało na zawsze, 45 jak to widziałeś, gdy kamień oderwał się od góry, mimo że nie dotknęła go ludzka ręka, i starł żelazo, miedź, glinę, srebro i złoto. Wielki Bóg wyjawił królowi, co nastąpi później; prawdziwy jest sen, a wyjaśnienie jego pewne».
Daniel wywyższony
46 Wtedy Nabuchodonozor upadł na twarz i oddał pokłon Danielowi, rozkazując złożyć mu dary i wonne kadzidła. 47 Następnie zwrócił się król do Daniela i powiedział: «Wasz Bóg jest naprawdę Bogiem bogów, Panem królów, który wyjawia tajemnice, ponieważ zdołałeś wyjawić tę tajemnicę». 48 Potem wywyższył król Daniela: dał mu wiele bogatych darów i uczynił go rządcą nad całą prowincją babilońską i zwierzchnikiem nad wszystkimi mędrcami Babilonu. 49 Daniel prosił króla, by powierzył administrację prowincji babilońskiej Szadrakowi, Meszakowi i Abed-Negowi; Daniel natomiast przebywał na dworze królewskim.
-----------------
[1] Dn 2, 1 - Chronologia dostosowana do danych Dn 1,1n.
[2] Dn 2, 2 - Do snów przywiązywano na Wschodzie starożytnym wielką wagę. Istniało też wielu wykładaczy snów (zwłaszcza u Chaldejczyków), cieszących się wielkim autorytetem. Niekiedy Bóg używa takich snów jako punktu wyjścia do swojego objawienia lub zsyła je. Wykłada je zwykle natchniony mąż Boży, otrzymując informacje o znaczeniu snu również w widzeniu sennym. Tego rodzaju sny zna dobrze NT - por. np. Mt 1,20.
[3] Dn 2, 4 - Tekst oryginalny dodaje glosę "po aramejsku". Miała ona zaznaczyć, że w tym miejscu rozpoczyna się tekst aramejski (',4b-7,28).
[4] Dn 2, 13 - Daniel wraz z towarzyszami był zaliczany z tytułu otrzymanego wykształcenia i nadnaturalnej mądrości do "mędrców" dworskich.
[5] Dn 2, 21 - Bieg historii należy do dziedzin zastrzeżonych wyłącznie Bogu; podobnie udzielanie i odbieranie władzy monarchom - por. 1 Sm 15,28; Hi 12,18.21.24; Iz 44,28; Jr 27,5-8.
[6] Dn 2, 28 - Wykład dotyczy nie tylko bezpośredniej przyszłości, lecz także zdarzeń eschatologicznych - por. w. 44n.
[7] Dn 2, 34 - Por. Iz 28,16n.
[8] Dn 2, 35 - Por. Iz 2,2nn.
[9] Dn 2, 39 - Chodzi o państwa medyjskie i perskie.
[10] Dn 2, 40 - Imperium Aleksandra Wielkiego, podzielone po jego śmierci na trzy części. To królestwo, zapewne współczesne (ostatniemu) autorowi, opisuje on najobszerniej w jego blaskach i cieniach. Tekst w. skrócony wg LXX.
[11] Dn 2, 43 - Mowa o władcach państw.